Econoom Harald Benink: 'Grote financiële zorgen over Italië waarschijnlijk niet nodig'
De grote winnaar van de Italiaanse verkiezingen, Giorgia Meloni, beloofde in verkiezingstijd dat de belastingen omlaag zouden gaan en de pensioenen omhoog. Tegelijkertijd kampt het land al jaren met een hoge staatsschuld en moet het allerlei economische hervormingen doorvoeren om recht te hebben op miljarden aan steun vanuit Europa. Reden tot zorg? Harald Benink, hoogleraar bankwezen en financiering aan de Universiteit van Tilburg, denkt dat het wel meevalt.
“Het ligt er heel erg aan hoe je Meloni ziet”, zegt Benink. “Zit ze in de league van politici als Marine Le Pen, waarbij je echt extreemrechtse roots kunt vermoeden? Of lijkt ze meer op iemand als de Britse premier Liss Truss, die in de rechts-conservatieve hoek zit?”
Zelf denkt hij dat dat laatste het geval is. “Ze benadrukt de laatste tijd steeds dat haar partij de fascistische invloeden al lang geleden heeft afgeschud. Haar standpunt dat de euro afgeschaft moet worden, heeft ze ook al afgezwakt.”
Als ze daadwerkelijk gematigder is geworden in haar standpunten, zal de economische schade voor zowel Italië als Europa wel meevallen, denkt Benink. “Dan zal er niet zoveel paniek ontstaan op de markten. Dat zag je al nadat het nieuws van de verkiezingsuitslag naar buiten kwam: de risicopremie van de Italiaanse staatsschuld is vandaag maar een klein beetje opgelopen.”
Het ligt er ook aan welke minister van Financiën er straks zit, zegt Benink. “Als het iemand is die het begrotingstekort niet te ver op laat lopen, valt de economische schade straks wel mee.”
Daarbij is van belang dat de Europese Commissie bijna 200 miljard euro aan Italië toekende als onderdeel van het coronaherstelfonds, waarvan een groot deel nog niet uitbetaald is. “Daar staat wel een agenda tegenover van economische hervormingen, waardoor het land waarschijnlijk bijvoorbeeld niet de pensioenleeftijd kan verlagen”, zegt Benink. “Italië heeft er veel belang bij om zich daaraan te houden, want dan hebben ze recht op dat geld. Waaronder veel subsidies, die ze niet terug hoeven te betalen.”
Hoge rente
Dan is er nog dat zwaard van Damocles dat boven de Italiaanse economie hangt. Want in tijden van hoge inflatie - zoals nu - zou de Europese Centrale Bank (ECB) normaal de rente flink laten stijgen. Dan wordt het duurder om geld te lenen, waardoor mensen en bedrijven minder uit gaan geven. Zo daalt de vraag, waardoor de prijzen minder hard stijgen en de inflatie afneemt.
Maar nu is de ECB daar nog voorzichtig in, omdat landen met een hoge staatsschuld - zoals Italië - dan in de problemen zouden komen. De rente op die schuld wordt dan immers ook hoger. “Het wordt inderdaad ingewikkeld voor Italië als de ECB de rente gaat verhogen, welke regering er ook zit”, zegt Benink. “Maar de mate waarmee Italië bij een rentestijging geraakt wordt ligt ook aan wat voor leider er zit en hoeveel goodwill die heeft. Ook dat gaat dus voor een flink deel afhangen van de minister van Financiën die er straks zit.”
Beeld: Radio 1