Koningshuiskenner Reinildis van Ditzhuyzen: ‘Voortbestaan van de monarchie hangt af van degene die het invult’

Maandag wordt de Britse koningin Elizabeth begraven na ruim zeventig jaar op de troon te hebben gezeten. Heeft de monarchie zonder haar nog toekomst? “Dat hangt af van degene die het invult”, zegt Van Ditzhuyzen. “Koningin Elizabeth heeft het zeventig jaar lang fantastisch gedaan. Ze is daarmee de langst regerende vorst ooit in Europa. Dat verheft haar boven alles.”

Een smetteloos blazoen is het tegelijk ook niet: de koninklijke familie kende ook schandalen. Maar de monarchie kan veel hebben, zegt de historica. “Dan kunnen ze veel brokken maken, gek genoeg. Charles krijgt nu de kans, we weten niet hoe hij het gaat doen. Hij is in ieder geval goed voorbereid. Ook heeft hij zich altijd al ingezet voor het milieu, voor het überhaupt modern was om dat te doen.”

Het is belangrijk dat Charles als koning de kans krijgt om zich te bewijzen, zegt hij. “Het is toch een duizend jaar oude traditie. Als je dat zou afschaffen, haal je de glans, glorie en schoonheid van je land weg. Het is het sprookje waar iedereen naar snakt. Je kan het irrationaal of belachelijk noemen, maar het werkt.”

Waarde van de monarchie 
Een monarchie verbindt de bevolking, zegt Van Ditzhuyzen. “Haar waarde ligt in de stabiliteit, continuiteit en bovenpartijdigheid. Dat is ook de reden waarom een meerderheid van de Nederlanders nog altijd voor ons eigen koningshuis is. Welke politieke partij haalt er nou meer dan 50-60 procent van de stemmen?”

Vroeger maakte het niet uit wat de koning deed, zegt Van Ditzhuyzen. “Dat was gewoon het regeringsstelsel. Maar nu hangt het er vanaf hoe de vorst het doet. Maar er moet veel gebeuren, wil het afgeschaft worden. Rondom de hele Diana-affaire dacht iedereen: dit kan toch niet? Nu zie je dat het weer vergeten is.”

Het opvallende aan de monarchie, is dat het veel stoten kan hebben, zegt de historica. “Als een minister een fout maakt, zegt iedereen: weg ermee. Dat is het grote verschil. De weerbaarheid en elasticiteit van de monarchie vind ik ongelooflijk.”

Een koningshuis biedt het sprookje dat mensen willen, zegt de koningshuiskenner. “Een president kan dat nooit bieden. Als die opeens in een prachtig, duur pak of dure auto tevoorschijn komt, vinden mensen dat hij of zij gek is geworden. Bij het koningshuis hoort dat erbij. De Duitsers, die zelf geen koning meer hebben, zijn er jaloers op.”

Ook in economisch opzicht wordt de meerwaarde van de monarchie duidelijk, zegt Van Ditzhuzen. “Bij staatsbezoeken in het buitenland gaat er altijd een zakendelegatie mee. Dat opent veel deuren en bedrijven profiteren van de vele publiciteit. “