Lotte Jensen, hoogleraar cultuurgeschiedenis: 'We projecteren onze eigen belangen op helden'
Hoe we naar helden kijken, hangt samen te maken met de tijd waarin we leven. We projecteren altijd onze eigen belangen op helden, zegt Lotte Jensen, hoogleraar cultuurgeschiedenis. Ook ziet ze dat we anders omgaan met eigentijdse helden dan historische helden.
In het verleden zochten we voorbeelden die de grootsheid van Nederland illustreerden, vertelt Lotte Jensen in Dit is de Kwestie. “Dus we gingen op zoek naar zeehelden, staatslieden die iets groots hadden verricht, schilders en dichters. Die kregen ook standbeelden.”
Dat kwam voort uit de behoefte om je land een identiteit te geven, zegt Jensen. “Voor Nederland betekende dat men terug keek naar wat we toen de Gouden Eeuw noemden. Maar na de Tweede Wereldoorlog veranderde dat heel erg. Dat was een kantelmoment in de geschiedenis waarop heldenverering eigenlijk niet meer gepast is. Het nam zichtbaar af.”
Nu leven we in een tijd dat we voortdurend heldendom en heldenverering bevragen, zegt Jensen. “En dat er weer helden van hun voetstuk vallen.”
Eigenlijk heeft die heldenverering voortdurend iets te maken met onze eigentijdse obsessies, zegt de hoogleraar. “Dus we projecteren altijd onze eigen belangen op die helden. Zo is Michiel de Ruyter een held voor heel veel verschillende groepen geweest. Door de tijd heen veranderen we ook de eigenschappen die we op zo’n held plaatsen. Zo werd hij eerst vereerd als een echte zeeheld in de 17e eeuw, daarna werd hij een held van de patriotten."
We gaan anders om met eigentijdse helden dan historische helden, ziet Jensen. “Als je kijkt naar eigentijdse helden, kunnen we echt snoeihard zijn. Als je iets verkeerds hebt gedaan, word je door de media al snel volledig zwart gemaakt en dat komt ook niet makkelijk weer goed. Maar als je kijkt naar historische helden, dan is het er toch behoorlijk gedempt aan toe gegaan. Want uiteindelijk zijn er niet veel standbeelden echt verdwenen in Nederland.”
Lees ook deze perspectieven:
Lees ook over:
Leo Feijen: 'Helden en heiligen kunnen ons veel bieden'
Lees ook over:
Frans Lucas Brouwer: ‘Vergeet niet dat slavenhandel destijds heel gewoon was'
Lees ook over: