Mensenrechtenorganisatie Amnesty: Een boycot gaat onderdrukte arbeidsmigranten in Qatar niet helpen

“Toen Qatar het WK kreeg hebben wij gezegd: het is een gegeven dat het gaat plaatsvinden, wij gaan ons inspannen voor de arbeidsmigranten die daar alles moeten gaan klaarmaken”, zegt Bosgraaf. “Een boycot gaat daar niet bij helpen.”

Immers, zo redeneert Bosgraaf, als het toernooi niet meer door zou gaan zouden de arbeidsmigranten naar huis zijn gestuurd. “Dan hebben ze geen werk meer. Dat is waarschijnlijk nog net iets slechter voor ze. Wel vind ik dat we de plicht hebben om ervoor te zorgen dat hun arbeids- en woonomstandigheden verbeteren.”

Paspoort inleveren

Want die omstandigheden zijn slecht en waren op het begin nog slechter. Arbeidsmigranten moesten uren in de hete zon werken, zonder recht op minimumloon of om lid te worden van een vakbond. Vaak betaalden ze duizenden euro’s aan een tussenpersoon om überhaupt in het land te kunnen werken en moesten ze hun paspoort bij aankomst inleveren. Lange tijd waren ze onderworpen aan het kafala-systeem, wat inhield dat hun werkgever hun visa sponsorde waardoor het onmogelijk was om van werkgever te wisselen.

Inmiddels is er, mede onder druk van Amnesty, wel wat veranderd. Maar dat is vooral op papier, zegt Bosgraaf. “Zo is het kafala-systeem afgeschaft, dus in theorie zou je van werkgever kunnen veranderen. Helaas hebben veel werkgevers hebben daar in de praktijk geen boodschap aan. En er is wel een - veel te laag - minimumloon gekomen, maar er is geen arbeidsinspectie die erop toeziet dat werkgevers dat bedrag betalen.”

440 miljoen dollar

Inmiddels staan de stadions er en zijn ook de meeste voorzieningen voor de toeristen wel klaar. Buiten de werknemers die straks tijdens het toernooi in de bewaking en de hospitalitysector werken, valt er dus weinig meer te doen aan het verbeteren van de arbeidsomstandigheden.

“Nu het gelopen is zoals het gelopen is, moet je de slachtoffers compenseren”, zegt Bosgraaf. “De doden die er gevallen zijn, de nabestaanden, maar ook de mensen die hun salaris niet of te laat hebben gekregen. Wij vinden dat de FIFA met een compensatiefonds moet komen waar ten minste 440 miljoen dollar in zit, dat is evenveel als het prijzengeld voor het WK. De hoop is dat de voetbalbond voor het toernooi begint in elk geval met een intentieverklaring komt.”

Ook nu de stadions gebouwd zijn spreekt Amnesty zich niet uit voor een boycot. Het zou niet veel zin hebben, zegt Bosgraaf. “Ik denk niet dat je het van de grond krijgt. Het is te hoog gegrepen. Ik denk dat er maar weinig mensen gehoor aan zouden geven als je bijvoorbeeld mensen oproept niet naar het WK te kijken.”

Regering aanwezig

Als het gaat om het sturen van afgevaardigden van de Nederlandse regering naar het WK denkt Bosgraaf ook niet dat een boycot veel zin heeft. “Ga wat mij betreft met je oranje sjaaltje en een biertje op de tribune zitten. Maar spreek je wel tegen de regering van Qatar uit over de noodzaak van een compensatiefonds als je daar bent. Zeg dat je vindt dat het niet goed gelopen is. Dat helpt veel meer dan een boycot.”

We moeten niet onderschatten wat de schade voor Qatar al is, zegt Bosgraaf. “De voorzitter van het organiserend comité uit Qatar sprak onlangs in de Arena en hij was verontwaardigd. Het is al lang niet meer het mooie feestje waar ze op hoopten: sponsors en nationale voetbalbonden zijn kritisch, landen pleiten voor mensenrechtennormen bij de toewijzing van het volgende WK. Ik denk dat het niet zo snel meer zal gebeuren dat een vergelijkbaar land het WK toegewezen krijgt, omdat iedereen hiervan geschrokken is.”