Oud-hoogleraar Mediation: 'Ieder herstelproces begint met een gemeend excuus'
In haar excuses voor het slavernijverleden heeft de Nederlandse overheid maandag haar verantwoordelijkheid als dader genomen, zegt Dick Allewijn, oud-hoogleraar mediation aan de Vrije Universiteit. "Nu is het belangrijk dat de overheid het echt samen gaat doen."
Als mens was hij ‘best geraakt' door de speech van minister-president Mark Rutte: "Het vertrouwen in de overheid is tanende en wordt in menig dossier niet goed vertrouwd. Hier heb ik een overheid gezien die zich van zijn beste kant laat zien. Mooier had dit niet gekund, los van de aanloop ernaartoe."
Vanuit zijn expertise over herstelprocessen kijkt hij positief terug op de toespraak van minister-president Rutte met daarin excuses voor het slavernijverleden. "Ieder herstelproces begint met een gemeend excuus, waarin aan iedereen die zich slachtoffer voelt, wordt gecommuniceerd: je mag ons als dader aanspreken. Wij nemen verantwoordelijkheid. De vraag óf die verantwoordelijkheid wordt genomen, staat er niet meer tussenin."
Volgende stap
Het is nu de bedoeling dat iedereen die zich slachtoffer voelt, in beweging komt, zegt Allewijn. "De hoop is dat iedereen die de Nederlandse overheid met wantrouwen bejegent en dat daderschap voor de voeten werkt, nu een beweging maken en zeggen: wij zijn nu ook je gesprekspartner en samen met de overheid onderzoekt hoe het herdenkingsjaar mooi kan worden gemaakt."
Dat betekent dat er gepraat wordt, en misschien zelfs wordt onderhandeld over de voorwaarden waarop ze de excuses accepteren en elkaar recht in de ogen kunnen kijken, zegt hij. "Zover is het nog niet helemaal, daarvoor moet er nog veel plaatsvinden."
Daarbij moet de overheid waken voor oude patronen, zegt de oud-hoogleraar. "Vaak is het zo dat de Nederlandse overheid toch weer gaat bepalen, het is moeilijk voor een overheid om dingen samen te doen. Toch is het goed om dat te leren, ook naar andere dossiers." Het samen doen is echt belangrijk, vindt hij. "Daar moet nog wel een goede vorm voor gevonden worden."
Excuses adresseren
Bij het maken van excuses is het belangrijk dat duidelijk wordt aan wie deze gericht zijn, vindt Allewijn. In zijn toespraak gaf Rutte aan dat er veel historische, geografische en culturele verschillen waren tussen de mensen die door slavernij getroffen werden, wat het doen van algemene uitspraken over het slavernijverleden 'kwetsbaar' maakt.
"De onmacht en onmogelijkheid om excuses te adresseren heeft Rutte benoemd en op tafel gelegd", zegt Allewijn. "Het erkennen van verschillen is ook een belangrijk element voor heling en geeft dus maximale ruimte aan allerlei groeperingen die zich geadresseerd voelen om zich te melden en te zeggen: wij nemen de handschoen op en worden nu ook gesprekspartner. Ik zie er een uitnodiging in aan elke groepering die zich aangesproken voelt, om gesprekspartner te worden."