Ton van Rietbergen: ‘Bevolkingsgroei is ook een kans’
Als het over bevolkingsgroei gaat, hebben politici en opiniemakers het vaak over de problemen die daarbij komen kijken. Economisch geograaf Ton van Rietbergen ziet vooral kansen. “Migranten zijn hoogopgeleid vergeleken met de mensen die achterblijven.”
“In de discussie over de bevolkingsgroei vergeten veel mensen het bredere plaatje”, zegt Van Rietbergen. “In 1800 hadden we een miljard wereldbewoners, wat dat betreft is die groei heel hard gegaan. Maar in 2064 komen we volgens de voorspellingen op een piek en vanaf dat moment gaat de wereldbevolking ook echt krimpen.”
Sterker nog: als je kijkt naar heel Europa is die bevolking al aan het krimpen, zegt hij. “Bevolkingsgroei is dan ook niet langer het grootste probleem als we kijken naar bijvoorbeeld milieuproblematiek. Dan moeten we eerder kijken naar consumptie, dus hoeveel we per persoon verbruiken en uitstoten.”
Laagwaardige activiteiten
De bevolking in Nederland groeit nog wel flink. Dat komt niet doordat er hier zoveel mensen geboren worden: in 2021 waren dat er maar iets meer het aantal mensen dat overleed. “De groei heeft eigenlijk alleen maar te maken met immigratie”, zegt Van Rietbergen. “Nederland is natuurlijk ook een enorm aantrekkelijk land. Er is hier veel werk. We zijn echt een land van melk en honing.”
Als je die groei tegen wil gaan, is er volgens Van Rietbergen een voor de hand liggende oplossing. “Kijk bijvoorbeeld eens naar onze kassen. Die gebruiken dure grond, dure energie, én we hebben er arbeidsmigranten uit het buitenland voor nodig. Dat betekent dat het een activiteit is waar je beter afscheid van kunt nemen.”
Een land dat eerder koos voor het afstoten van industrieën die veel arbeidskracht kosten maar naar verhouding niet veel bijdragen aan de economie, is Singapore. “Dat land heeft op gegeven moment gezegd: wij verhogen de lonen met 60 procent. En dan zie je inderdaad dat die laagwaardige activiteiten verdwijnen.”
Meer woningdelen
Als de bevolking wel verder groeit, is er volgens Van Rietbergen nog genoeg rek in het aantal mensen dat Nederland kan huisvesten. Ondanks de woningnood die er nu al is.
“In 1950 hadden we tien miljoen mensen en twee miljoen woningen", zegt hij. "Nu hebben we iets minder dan 18 miljoen mensen en acht miljoen woningen, dus minder inwoners per woning. Ons grootste probleem is dat we niet met meerdere mensen in één huis willen wonen.”
Dat is het gevolg van bewust beleid, ziet hij. “We hebben bejaardenhuizen opgedoekt, ervoor gezorgd dat mensen hun uitkering kwijtraken als ze samenwonen en het moeilijk gemaakt om woningen te splitsen. In veel straten in een groot aantal gemeenten woont 80 procent van de mensen alleen. Veel mensen willen wel in andere constructies wonen, maar de politiek omarmt die niet. En ondertussen wonen wij per persoon het ruimste in Europa.”