Waarom we volgens professor Erik Scherder gastvrijer zijn richting Oekraïeners dan andere vluchtelingen

9 juni 2022 · Leestijd 3 min

Terwijl we massaal Oekraïners helpen en onderdak bieden nu het oorlog is in hun land, ontvangen we vluchtelingen uit Syrië en Afghanistan met minder open armen. Erik Scherder, hoogleraar neuropsychologie, doet voorzichtig een poging om dit te verklaren.

"Als we iemand ontmoeten, zien we of die wel of niet tot onze groep behoort", vertelt professor Scherder in Dit is de Kwestie. "Je moet een beetje in groepen denken. Dat is onaangenaam, maar zo wordt het toch beschreven. Dus iemand behoort tot je groep of iemand behoort niet tot je groep. Dat helpt in jouw acceptatie en gastvrijheid. Want als iemand tot jouw groep behoort, dan ontstaat er wat in je brein."

Als je verwachtingen hebt van een onbekende persoon, die vervolgens een andere huidskleur blijkt te hebben, is het beloningsgevoel in je hersenen minder groot, vertelt Scherder daarover. "Je hersenen maken opiaten aan, wat zorgt voor een gevoel van geluk. Daarbij zie je dat op zo’n moment minder van die stofjes worden aangemaakt."

Dat druist in tegen het idee dat we elkaar omarmen, hoe je er ook uitziet en wat je afkomst ook is. "Als je aan mij zou vragen of ik een vorm van racisme heb, zeg ik echt: nee", zegt Scherder. "Maar als je studies bekijkt waarin het er op aan komt, is dat toch iets dat je overkomt."

Uit studies blijkt namelijk dat we het toch even willen aankijken als we geconfronteerd worden met mensen die een andere huidskleur hebben dan onszelf. "Je kunt ook denken vanuit evolutie gezien: mensen uit onze eigen groep, dat is sterker. Behoort de ander niet tot die groep, dan kijk je dat even aan.”

Inmiddels worden vele Oekraïners opgevangen in ons land. Waarom zijn we ontvankelijker voor Oekraïners dan mensen uit Syrië? "Eén verklaring is dat het beloningsgevoel bij de mensen die uit Oekraïne komen, groter is", vertelt Scherder. "Dat je weet: zij behoren tot mijn groep, je voelt met ze mee. Je kan iets voor die mensen doen."

Het zou kunnen dat dit gevoel anders is bij Syriërs, zegt Scherder. "Mensen zien er wat anders uit, ze hebben een andere achtergrond. Dan word je daar voorzichtiger in."

Je kunt de aflevering van Dit is de Kwestie bekijken op NPO Start.

Lees ook deze perspectieven op gastvrijheid:

Annet en Gerjan stellen hun huis open voor Oekraïense vluchtelingen

Ineke Strouken, expert volkscultuur: 'Als Nederlanders zijn we alleen nog gastvrij voor mensen die we goed kennen'

Zihni Özdil: 'We moeten stoppen om nieuwkomers als gasten te blijven zien'