De buik vol
Is er een ideale leeftijd om kinderen te krijgen?
6 mei 2024 · 07:32
Update: 13 mei 2024 · 12:47
In gesprek met
Carolien Gravesteijn
Lector Ouderschap en Ouderbegeleiding aan Hogeschool Leiden
"De vaardigheid om te organiseren en plannen ontwikkelt zich het laatst, en laat dát nou ook heel belangrijk zijn in het ouderschap."
Susan Branje
Hoogleraar Ontwikkeling en Socialisatie in de Adolescentie aan de Universiteit Utrecht
"Je ziet dat het risico op gedragsproblemen wat kleiner wordt als je later kinderen krijgt."
Emma Voorwinden
Werd moeder op haar 15e
"Ik dacht: het is toch niet waar!"
Rita
WhatsApp-panellid
"Een slimme meid krijgt haar kinderen op tijd."
In het kort
Tegenwoordig zijn mensen steeds ouder als ze een kind krijgen. Is dat een goede ontwikkeling? Of kun je beter wat jonger zijn als je een kindje verwelkomt?
Wat denk jij?
Wat vind jij de ideale leeftijd voor een eerste kindje?
Dit is de situatie
Is er een 'perfecte' leeftijd om kinderen te krijgen?
Tegenwoordig beginnen we een stuk later aan kinderen dan vroeger. In 1970 waren moeders gemiddeld nog 24 jaar bij hun eerste kindje, terwijl de gemiddelde leeftijd nu boven de 30 jaar ligt.
Ondertussen vinden we in Nederland eigenlijk dat die leeftijd best lager had mogen blijven. De ideale leeftijd voor een eerste kind ligt volgens Nederlanders gemiddeld op 25,8 jaar voor vrouwen en 26,8 jaar voor mannen, meldt het CBS.
Niet iedereen kan kiezen wanneer ze een kind krijgen - bij sommige stellen komt het onverwacht, bij sommigen lukt het helaas juist niet. Maar als je de keuze hebt... Is er dan een ideale leeftijd om een gezin te stichten? Wat zijn de voor- en nadelen van jouw levensfase als je een kind verwelkomt? DIT ging samen met Hoedan de straat op om het te vragen:
Artikel gaat verder onder de video.
De weergave van deze video vereist jouw toestemming voor social media cookies.
Toestemmingen aanpassenWat denk jij?
Wat vind jij: is het beter om vroeg of laat aan kinderen te beginnen?
Dit is de discussie
Jong of oud ouder worden: bevindingen uit de wetenschap
Uit wetenschappelijk onderzoek komen ook inzichten over ouderschap naar voren. Carolien Gravesteijn, lector Ouderschap en Ouderbegeleiding aan Hogeschool Leiden, en Susan Branje, hoogleraar Ontwikkeling en Socialisatie in de Adolescentie aan de Universiteit Utrecht, hebben beiden onderzoek gedaan naar dit thema. Voor zowel jong ouderschap als oud ouderschap valt iets te zeggen.
Waarom zou je op latere leeftijd kinderen krijgen?
1. Met leeftijd komt voorbereiding
Luiers verschonen, fruithapjes, nachtroutines: er komt veel kijken bij het ouderschap. Ouders van boven de dertig hebben vaak al wat meer kennis over opvoeding, vertelt Gravesteijn. Dat heeft positieve effecten op ouder én kind.
"Wetenschappelijk onderzoek toont duidelijk aan dat het belangrijk is dat ouders zich voorbereid voelen op het ouderschap. Mensen die op latere leeftijd een kind krijgen hebben vaak al veel jonge ouders om zich heen gezien, ze hebben wat meer levenservaring en hebben vaak al meer over ouderschap gelezen. Dit kan tot gevolg hebben dat ze zelfverzekerder zijn. Uit onderzoek weten we dat ouders dan vaker een warmere opvoedstijl hebben en dit kan weer positieve gevolgen hebben voor de relatie met hun kinderen."
2. Minder risico op gedragsproblemen
Het is iets waar je het liefst niet aan wil denken als ouder, maar het kán altijd: je kind kan het criminele pad opgaan of gedragsproblemen ontwikkelen. Elk gezin is anders, maar volgens Branje komen zulke situaties iets vaker voor bij jonge ouders.
"We hebben in onderzoek gezien dat als de ouders wat ouder zijn, kinderen minder vaak agressief en delinquent gedrag vertonen. Uit een ander onderzoek dat we hebben gedaan bleek dat kinderen met oudere ouders over het algemeen minder aandachtsproblemen vertoonden en hoger scoorden op schoolvakken en algemene intelligentietests."
"Maar daar benadruk ik meteen bij dat de rol van de leeftijd van de ouders erg klein is en dat er veel factoren zijn die mogelijk een rol spelen. We hebben gezien dat sociaaleconomische status bijvoorbeeld ook voor een groot deel voorspelt hoe goed kinderen het op school doen."
3. Een stabiele baan, een stabiel inkomen
In 2022 had ongeveer 20 procent van de 18- tot 26-jarigen moeite om rond te komen. Als je wat langer wacht met kinderen, heb je waarschijnlijk dan ook meer financiële stabiliteit, vertelt Branje.
"Het is vaak zo dat naarmate je ouder wordt, je verder bent in je carrière en vaak al een wat stabieler en hoger inkomen hebt. Dat kan een rol spelen: je hebt dan gewoon minder geldzorgen, meer middelen om in de opvoeding te ondersteunen, dat soort dingen. Naarmate je ouder wordt, heb je ook meer levenservaring waar je op terug kan vallen bij de opvoeding."
Jouw DNA kan ook beïnvloeden wanneer jij voor kinderen kiest. Hoe zit dat?
Branje vertelt: "Genetische factoren kunnen beïnvloeden hoe laat mensen ervoor kiezen om kinderen te krijgen. Mensen die van nature goed presteren op school blijven bijvoorbeeld vaak langer studeren of maken extra tijd voor hun carrière, en beginnen daarom later pas aan een partnerrelatie en/of kinderen. Vaak zijn deze mensen daarna ook relatief welgesteld. De kinderen hebben dan dus wat oudere ouders, vaaka een hoge sociaaleconomische status, en zij zullen het op hun beurt vaak ook weer goed doen op school."
4. Je bent als ouder wat verder in je hersenontwikkeling
Je bent vanaf je achttiende levensjaar volwassen volgens de wet, maar je hersenen ontwikkelen ook na die leeftijd nog even door, vertelt Gravesteijn.
"Uit hersenonderzoek blijkt dat jongeren doorgaans pas op 24-jarige leeftijd uitontwikkeld zijn. De vaardigheid om te organiseren en plannen ontwikkelt zich het laatst, en laat dát nou ook heel belangrijk zijn in het ouderschap. Ik zal nooit generaliseren, er zijn natuurlijk ook uitzonderingen, maar als je jonger een kind krijgt kan het dus zijn dat je die belangrijke vaardigheden minder hebt ontwikkeld."
5. De kans op blijvende problemen in de partnerrelatie is kleiner
Wie van de ouders geeft 's nachts het flesje? En doe je het wel goed genoeg voor je kind? Kinderen opvoeden is een grote verantwoordelijkheid, en dat zorgt regelmatig voor onzekerheid en spanning bij ouders. Als je nog niet zo stevig in je schoenen staat, kan dat vervelende gevolgen hebben. Gravesteijn vertelt:
"We weten dat mensen die een kind krijgen in de beginperiode vaak minder tevreden zijn over hun partnerrelatie en dat ze een lager zelfbeeld hebben. Doorgaans herstelt zich dat wel weer, maar als jonge ouders al starten met die gevoelens van onzekerheid, bijvoorbeeld omdat organiseren en plannen niet lukt of vanwege hun mindere levenservaring, dan kan dat die onzekerheid op de lange termijn versterken en druk leggen op de partnerrelatie."
Waarom zou je op jongere leeftijd kinderen krijgen?
1. Minder kans op vruchtbaarheidsproblemen
Voor mensen met een kinderwens kan het enorm frustrerend zijn als het niet lukt om zwanger te worden of blijven. Het risico dat dat gebeurt, neemt toe naarmate je ouder wordt:
"Je moet natuurlijk ook uitkijken met een pleidooi voor het uitstellen van kinderen, omdat mensen dan denken: we gaan het op latere leeftijd pas proberen. Dan is de kans weer groter dat helemaal niet lukt, omdat je dan op een gegeven moment té oud bent."
2. Minder kans op fysieke en/of psychiatrische problemen
Ouderdom vormt niet alleen een risicofactor bij de conceptie: er is ook meer kans op complicaties tijdens de bevalling en in de opvoeding, vertelt Branje.
"Naarmate je ouder wordt gaat de kwaliteit van eicellen en sperma achteruit, er is meer kans op complicaties bij de bevalling, en mensen zijn biologisch op hun top in hun twintiger jaren. Je ziet daarom dat het risico op psychiatrische of fysieke problemen wat groter wordt als je later kinderen krijgt."
3. Minder kans op een dubbele zorgplicht
Als jij op een latere leeftijd ouder wordt, is er een kans dat jouw vader en/of moeder ook al wat meer op leeftijd is. Daar kleeft een risico aan, benadrukt Branje.
"Als je later kinderen krijgt, is er natuurlijk ook een wat groter risico dat je op een zeker moment mantelzorg aan je ouders moet gaan verlenen. Dan kan het daar weer gaat knellen, dat je je jonge kinderen én je ouders moet verzorgen."
4. Je begrijpt je kind als geen ander
In je twintiger jaren zullen Piet Piraat en Peppa Pig je misschien niet meer zo aanspreken, maar jouw eigen jeugd zit nog fris in je geheugen en je weet wellicht nog het een en ander van jeugdtrends. Dat kan helpen om een band met je kind te leggen.
"Als je jonger bent, ja, dan ben je wat jeugdiger. Je zal als je wat jonger bent ouders iets wat dichter bij de belevingswereld van je kind staan. Dus die de 'taal' wellicht beter spreken."
De conclusie: Ís er een ideale leeftijd om kinderen te krijgen?
Dus: ís er een ideale leeftijd om ouder te worden? Uiteindelijk zal dat volgens Branje verschillen per persoon.
"Het hangt uiteindelijk echt van individuele omstandigheden af. Je kunt wel tegen iemand zeggen dat je kinderen moet krijgen als je in de twintig bent, maar als je financiële situatie niet op orde is, je hebt nog geen stabiele partner gevonden en je voelt je er nog niet klaar voor... Dan is dat is nog altijd belangrijker dan de gemiddelden, de onderzoeksresultaten. Wij zien in onze onderzoeken bijvoorbeeld ook oudere ouders met kinderen die de criminaliteit ingaan, en vice versa."
Gravesteijn pleit toch iets meer voor het kinderen krijgen als je wat ouder bent, zeker in psychologisch opzicht; onderzoek laat zien dat dat voor zowel ouder als kind gunstige effecten kan hebben, omdat deze ouders vaak beter voorbereid zijn. Het gaat dus niet zozeer om leeftijd, maar meer om voorbereiding.
"Het hangt er natuurlijk ook vanaf of kinderen krijgen een bewuste keuze is, soms overkomt het je ook. (...) Maar wat wij in het lectoraat veel hebben onderzocht, is dat het welzijn van de ouders een directe impact heeft op de opvoeding en ontwikkeling van het kind. Als een ouder zich onzeker voelt of niet goed in zijn of haar vel zit kun je zoveel opvoedtips geven als je wilt, maar dan heeft het vaak toch invloed op het opvoeden en daarmee op het kind. Een ouder die bijvoorbeeld somber is kan zich terugtrekken, een gestreste ouder heeft een korter lontje. Als dit gedrag consequent voorkomt, zie je het terug in het opvoeden en het gedrag van het kind. Dat je goed in je vel zit, is ongeacht je leeftijd dus echt het belangrijkst."
Wat als je als ouder problemen ervaart in de opvoeding?
"We hebben heel snel de neiging om te zeggen dat als het niet goed gaat met het kind, dat aan de ouders ligt. Wij zien veel dat ouders er daarom uit schaamte niet mee naar buiten treden als er iets aan de hand is. Ze denken: 'Ik ga geen hulp zoeken bij de GGZ, of met mijn buren of vrienden delen welke problemen ik ervaar in het ouderschap, want dan heb ik het niet goed gedaan.' Onthoud: als het niet goed gaat met kinderen, dan ligt dat niet per definitie aan jouw opvoeding als ouder. Het kan aan zoveel factoren in de omgeving liggen. En als we die opvatting als samenleving ook uitdragen, dan zal dat een hoop schelen."
Dit is haar verhaal
Emma werd op haar 15e moeder: 'Ik dacht: het is toch niet waar!'
In mei 2020 ontdekte de toen 15-jarige Emma dat ze zwanger was. Op dat moment was ze drie maanden samen met haar vriend Corneel. Vrijwel iedere maand werd Emma exact rond hetzelfde tijdstip ongesteld: rond 11 uur ’s ochtends, tijdens de aardrijkskundeles. Toen dat in mei 2020 niet gebeurde, gingen de alarmbellen bij Emma en Corneel al snel rinkelen.
Lees het hele verhaal van Emma
Nadat ik het zelf had ontdekt, vertelde ik het direct aan mijn vriend. Samen hebben we het dezelfde dag nog aan zijn ouders en mijn ouders verteld. Ik had het wel voor mezelf kunnen houden, maar vroeg of laat zouden ze ontdekken dat ik iets achterhoud. Hun eerste reactie was: ‘Nee toch, wat nu?’ Maar ze schoten ook direct in de hulpmodus om te zorgen dat alles goed met ons ging. Daarom hebben ze Siriz ingeschakeld, een organisatie die hulp biedt bij onbedoelde zwangerschappen. Wij hebben vanuit hen een maatschappelijk werkster aangewezen gekregen die ons heeft geholpen hoe we er zelf mee om konden gaan en hoe we het konden vertellen aan anderen. Gelukkig wilde mijn gezin er ook direct voor gaan. Vaak lees je verhalen dat mensen er op zo’n moment alleen voor komen te staan. Ik ben heel dankbaar dat dat bij mij niet is gebeurd.
Coronatijd
Het was voor mij het grote geluk dat ik erachter kwam in mei 2020. Door de coronacrisis waren de lessen online. Ik hoefde dus alleen achter mijn laptop te kruipen. Niemand die me ziet en die doorheeft dat er iets aan de hand is. Daardoor hoefde ik het niet gelijk te vertellen. Het gaf mij de kans er eerst zelf over na te denken en het te verwerken. Je kon allemaal niet veel door corona, maar dit stukje is voor mij uiteindelijk wel heel fijn geweest.
Het was een heel onzekere tijd en soms was ik wel bang. Ik kon het er niet met vriendinnen over hebben, want ik was de enige die hier doorheen ging. Zij hadden allemaal geen idee hoe het voelt als je buik opeens begint te groeien. Ik kon het er alleen met mijn moeder, schoonmoeder en tantes over hebben. Alleen maar volwassenen dus. Omdat ik zo veranderde, ging er ook wel even door mijn hoofd wie er nog bevriend met me zou blijven. Uiteindelijk zijn sommige contacten wel minder geworden, maar ik ben door mijn zwangerschap geen vriendinnen verloren.
Studie
Ik doe de opleiding Leraar Basisonderwijs. Mijn vriend en ik zijn er samen met onze ouders voor gaan zitten om te bespreken hoe we ervoor konden zorgen dat ik een studie kon gaan doen. Een deeltijdstudie was een goede oplossing voor mij. Dat houdt in dat ik ongeveer eens in de drie of vier weken naar school moet voor een lesdag. Verder heb ik twee dagen in de week stage en veel zelfstudie. Als je een voltijd studie doet, ben je alle dagen weg. Dat wilde ik niet. Mijn moeder en schoonmoeder passen op en Boaz gaat naar de peuteropvang. De rest doe ik zelf en dat gaat heel goed.
Wat we Boaz later gaan vertellen over de zwangerschap? Ik denk dat we wel open kaart gaan spelen. Dit was een tienerzwangerschap. Het is bij ons goed gegaan, maar dat hoeft niet bij iedereen zo te zijn. Dus ik wil het ook wel als een soort waarschuwing meegeven. Toch wil ik ook het positieve ervan vertellen. We willen voor geen goud terug. Ook hebben onze families veel voor ons gedaan. Dat is echt iets om dankbaar voor te zijn.”
Door: BEAM (EO)
Dit vindt het WhatsApp-panel
'Een slimme meid krijgt haar kinderen op tijd!'
Wij vroegen ons WhatsApp-panel naar hun mening over deze kwestie. De reacties lees je hieronder.
Wil jij ook meepraten over onderwerpen zoals deze en je mening laten horen? Meld je dan aan voor het DIT-WhatsApp-panel door op het blokje hieronder te klikken. Je WhatsApp-applicatie opent dan automatisch. Stuur 'DIT AAN', en je bent aangemeld!
"Ik denk dat het voor de kinderen leuker is om een jongere ouder te hebben, zodat je ouder langer onderdeel is van je leven en je meer en vitaal van het leven samen kan genieten. Het is echter wel handig als een ouder stabiel is qua werk en relatie voordat er kinderen komen. Het is tegenwoordig pas op latere leeftijd zo dat een volwassen leven stabiel is."
"Voor kinderen krijgen kun je beter wat ouder zijn; het is een hele verantwoording. Bovendien hebben veel vrouwen gestudeerd, zij willen daar ook wat mee doen. Je moet wat ouder zijn om dit te kunnen combineren."
"Voor de lichamelijke conditie van man en vrouw is het beter om omstreeks je twintigste kinderen te krijgen. Maar de maatschappij verlangt dat je ook gaat werken... Dus komen kinderen later."
"Een slimme meid krijgt haar kinderen op tijd! Als je twintiger bent, ben je fitter én het is je meest vruchtbare periode. Door omstandigheden raakte ik mijn baarmoeder op mijn 30e kwijt. Als wij kinderen krijgen uitgesteld hadden, was ik nu geen moeder geweest."
"Ik denk dat je beter wat ouder kunt zijn om kinderen te krijgen, je hebt dan iets meer levenservaring. Wij kregen ons eerste kind toen ik 30 was. Onze tweede toen ik 35 was."
"Ik was zelf begin 20, maar dat is al 40 jaar geleden. Het was een heel andere tijd. Twintigers van nu zijn nog erg onvolwassen, speels en zorgeloos. Ik zou nu kiezen voor een kind in de dertig, maar ook niet veel later."
"Ik denk dat je beter wat jonger kunt zijn als je kinderen krijgt, anders is de generatiekloof wellicht te groot. Bovendien kun je je als je jonger bent waarschijnlijk makkelijker inleven in je kind. Wel is het zo dat kinderen heel erg duur zijn en de huidige prijzen van het levensonderhoud niet aanmoedigen tot het krijgen van kinderen op jonge leeftijd."
